Zachorowania na koronawirusa charakteryzują się typowymi dla COVID-19 objawami takimi jak wysoka gorączka, duszności czy utrata smaku i węchu, jednak każda osoba doświadcza skutków hospitalizacji i ciężkiej choroby w inny sposób. Bardzo ważne jest, aby we właściwym momencie podejmować odpowiednie działania oraz kiedy jest to potrzebne skontaktować się z personelem medycznym.
Rehabilitacja po przebyciu COVID-19
Europejski oddział Światowej Organizacji Zdrowia ( WHO ) w odpowiedzi na dużą liczbę zachorowań w okresie zima-jesień 2019 opublikował broszurę „Support for rehabilitation self-management after COVID-19-related illness” czyli w tłumaczniu na język polski („Wsparcie w samodzielnej rehabilitacji po przebyciu choroby związanej z COVID-19”).
Zebrane w niej informacje mają ułatwić samodzielny powrót do pełnej sprawności, a także zwrócić uwagę na niepokojące i nawracające objawy. Przedstawiono porady odnośnie tego, jak powinna przebiegać rehabilitacja po COVID-19 a także, podstawowe ćwiczenia dla osób dorosłych, które doświadczyły poważnego pogorszenia stanu zdrowia w skutek przebycia choroby wywołanej przez wspomnianego koronawirusa.
Rehabilitacja po COVID-19: zalecenia
W dokumencie tym wyszczególniono następujące zagadnienia:
- Postępowanie w przypadku duszności
- Ćwiczenia fizyczne po opuszczeniu szpitala
- Postępowanie wobec problemów z głosem
- Porady dotyczące przyjmowania płynów, pokarmów oraz przełykania
- Postępowanie w przypadku problemów ze skupieniem uwagi, pamięcią oraz logicznym myśleniem
- Radzenie sobie z codziennymi aktywnościami
- Radzenie sobie ze stresem oraz wahaniami nastroju
Spróbujmy wspólnie spojrzeć na ten problem z szerszej perspektywy. Wytłumaczyć jakie mechanizmy mogą zajść w naszym ciele, ponieważ pomoże to wielu ludziom zrozumieć swój problem, a co za tym idzie podjąć odpowiednie kroki by poczuć się lepiej.
Duszności przez COVID-19 ?
W ostatnim czasie coraz częściej do naszego gabinetu zgłaszają się osoby z objawami duszności, bólu w okolicach klatki piersiowej. Wiele z tych dolegliwości spowodowanych jest przez panującego obecnie koronawirusa, jednak nie zawsze jest on przyczyną bezpośrednią.
Z jednej strony osoby, które przebyły chorobę ( w domu lub szpitalu ), często odczuwają duszności. Utrata sił, spadek kondycji i towarzyszące temu złe samopoczucie mogą nasilać duszności, które niczym w błędnym kole powodują dalsze narastanie niepokoju, a nawet lęku.
Drugą grupą pacjentów są tacy, którzy choroby nie przebyli. Nie mieli kontaktu z osobami chorymi. Z racji wieku, braku chorób przewlekłych oraz stosowania się do zasad reżimu sanitarnego ryzyko zarażenia u nich jest bardzo niskie, a jednak w wyniku stresu, braku ruchu i często pracy wykonywanej w domu na nie przystosowanym do tego stanowisku, pojawiają się u nich duszności, bóle w klatce piersiowej. Dalszy mechanizm jest praktycznie identyczny jak osób po przebytej chorobie. Spadek kondycji, osłabienie mięśni, utrata sił, następnie niepokój, lęk i dalsze narastanie duszności oraz dolegliwości bólowych.
Dlaczego tak się dzieje ?
Żeby zrozumieć dlaczego każdej „akcji” w naszym ciele towarzyszy reakcja, należy spojrzeć na człowieka holistycznie czyli całościowo. I nie chodzi tutaj tylko o całość w postaci wszystkich tkanek, narządów i struktur które można zobaczyć i „dotknąć”. Chodzi także o „stan umysłu”, czyli to jak dany człowiek się czuje. Szeroko rozumiane emocje także mają wielki wpływ na to co się dzieje z naszymi mięśniami, narządami – całym ciałem.
Każdy z nas wie przecież, że kiedy czuje się bezpiecznie jego ciało zachowuje się inaczej niż kiedy otrzyma smutną wiadomość lub się boi. Niestety długotrwały podświadomy lęk, napięcie, niepewność czy stres spowoduje jeszcze więcej problemów. Niestety uczyni to podstępnie – małymi, niezauważalnymi z początku krokami.
Nerw błędny – czyli łącznik pomiędzy ciałem a duchem
Pod kontrolą tego nerwu znajduje się element bardzo istotny dla naszego dobrego samopoczucia, czyli układ przywspółczulny. Głównym zadaniem tej części układu nerwowego jest odpoczynek organizmu po wysiłku czy stresie.
Stymulacja nerwu błędnego sprawia, iż w organizmie wytwarzają się substancje takie jak acetylocholina i serotonina. Pierwsza jest związkiem, który wyhamowuje reakcję na stres ( obniża ciśnienie krwi, umożliwia trawienie, zmniejsza częstotliwość bicia serca ).1 Pomaga nam utrzymać równowagę fizyczną oraz psychiczną. Serotonina natomiast kontroluje apetyt, zasypianie oraz dba o libido. Nie można zapomnieć także o oksytocynie
Przeciwstawnie do niego działa układ współczulny i razem stanowią autonomiczny układ nerwowy. Sterują większością procesów życiowych w naszym organizmie, a także naszymi reakcjami.
Oczywiste jest wiec, że najkorzystniej jest, aby znajdowały się jak w stanie równowagi. Jak więc zadbać o „zdrowie” nerwu błędnego?
Na szczęście jest wiele sposobów, aby oddziaływać na nerw błędy. Dzięki nim możemy poprawić swój stan zdrowia i zmniejszyć dolegliwości takie jak np. duszności.
Wizyta u dobrego fizjoterapeuty
Wydaje się w tym momencie najlepszym wyborem. Na podstawie wywiadu i diagnostyki może on dokładnie określić kluczowe dla danego pacjenta napięcia i ograniczenia ruchomości, które powodują dolegliwości. Następnie pośród wielu metod terapii dobierze tą najlepszą.
Masaż, terapia wisceralna, ćwiczenia oddechowe, rozluźnianie odpowiednich okolic, to wszystko elementy składowe terapii, którą należy dostosować indywidualnie. Fizjoterapeuta może także poprosić od wykonywanie prostych ćwiczeń w celu podtrzymania efektów terapii.
Dieta
Napisać, że jesteś tym co jesz to zdecydowanie za mało. Zagłębianie się w skomplikowane procesy metaboliczne jest z kolei nie potrzebne większości społeczeństwa. Tak na prawdę wystarczy dostrzec prostą zależność i przypomnieć sobie o serotoninie. Do jej syntezy ( bodowy ) niezbędny jest tryptofan. Związek, który możemy w prosty sposób dostarczyć do naszego organizmu. Zawierają go głównie produkty takie jak: kasze, ryby, kakao, pieczywo pełnoziarniste, rośliny strączkowe, orzechy.
Niestety wiele z wymienionych produktów spożywczych jest pomijana przez nas w codziennej diecie. Bez dostarczanego przez nie tryptofanu ciężko o wytworzenie serotoniny, a pamiętamy że odpowiada ona za apetyt, zasypianie oraz libido. Jednak to nie wszystko, ponieważ jako że wytwarzana jest w układzie przywspółczulnym to wpływa także na jego stymulację.
Ćwiczenia
Istnieje wiele ćwiczeń, które będą wpływać na stymulację nerwu błędnego. Najprostsze z nich to ćwiczenia oddechowe ( broszura WHO ) i ćwiczenia mięśni brzucha – napinanie jak przy obronie przed uderzeniem. Pomocne może być masowanie wewnętrznej części małżowiny usznej, spanie na lewym boku czy prysznice zmiennocieplne.
Bardziej zaawansowane ćwiczenia powinny być zalecone przez fizjoterapeutę, ponieważ w skutek zbyt dużej stymulacji możemy doprowadzić nawet do omdlenia.
Duszności, jak sobie poradzić
Celem tego artykułu było pokazanie jak wielki wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie ma długotrwała trudna sytuacja, w której się znajdujemy. W tym przypadku na przykładzie częstych dolegliwości w trakcie pandemii COVID-19. Można to jednak odnieść do wielu innych okoliczność, z którymi borykamy się przez miesiące lub lata. Czasami mają one bezpośredni wpływ na nasze zdrowie ( zarażanie wirusem i późniejsza rehabilitacja ), a czasami atakują nas podstępnie, powoli wbijając „nóż w plecy” ( stres, niepewność, brak ruchu).
Pozbywanie się nawracających duszności to nie zawsze rehabilitacja po COVID-19. Wielu z naszych pacjentów pomimo podobnych objawów takich jak duszności czy bólu w okolicy klatki piersiowej ma zupełnie inne przyczyny tych dolegliwości. Często jednak kierunek, w którym podąża terapia jest podobny. Oczywiście – sama terapia w gabinecie fizjoterapeutycznym może się różnić, jednak nierzadko zalecenia dla pacjenta są podobne. Spójrzmy na codzienne aktywności, miejsce pracy, higienę snu czy dietę i spróbujmy tam dokonać zmian na lepsze. To wszystko może nam pomoc pozbyć się wielu dolegliwości a w przypadku choroby łatwiej sobie z nią poradzić.
Pozdrawiamy
Zespól Rehvolta